Các chuẩn mực kế toán vỠtà i sản cố định mới nhất 2025
Các chuẩn má»±c kế toán vá» tà i sản cố định đóng vai trò quan trá»ng trong việc đảm bảo tÃnh chÃnh xác, minh bạch và tuân thủ quy định pháp luáºt trong quá trình láºp báo cáo tà i chÃnh. Trong bà i viết nà y, chúng ta sẽ Ä‘iểm qua các chuẩn má»±c kế toán vá» tà i sản cố định má»›i nhất, giúp doanh nghiệp cáºp nháºt kịp thá»i các quy định và áp dụng đúng trong công tác kế toán.
Chuẩn mực kế toán vỠtà i sản cố định số 03 và số 04
Chuẩn má»±c TSCÄ hữu hình và vô hình được quy định trong Quyết định 149/2001/QÄ-BTC, gồm các ná»™i dung chÃnh vá» tiêu chuẩn ghi nháºn tà i sản cố định, phân loại, xác định giá trị ban đầu và sau ghi nháºn, chi phà phát sinh, khấu hao, thanh lý nhượng bán và cách trình bà y trong báo cáo tà i chÃnh.
Tiêu chuẩn ghi nháºn tà i sản cố định
Tà i sản được ghi nháºn là tà i sản cố định hữu hình khi đáp ứng đủ các yêu cầu:
- Chắc chắn thu được lợi Ãch kinh tế trong tÆ°Æ¡ng lai từ việc sá» dụng tà i sản đó;
- Nguyên giá của tà i sản phải được xác định rõ rà ng, đáng tin cáºy;
- Thá»i gian sá» dụng Æ°á»›c tÃnh trên 1 năm;
- Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hà nh (30.000.000 triệu đồng)
Tà i sản được ghi nháºn là tà i sản cố định vô hình khi đáp ứng:
- TÃnh có thể xác định được: Tà i sản cố định vô hình phải có thể phân biệt rõ rà ng vá»›i lợi thế thÆ°Æ¡ng mại, có thể bán, cho thuê, trao đổi hoặc mang lại lợi Ãch kinh tế cụ thể trong tÆ°Æ¡ng lai, kể cả khi tà i sản đó phải kết hợp vá»›i các tà i sản khác.
- Khả năng kiểm soát: Doanh nghiệp có quyá»n thu lợi Ãch kinh tế từ tà i sản đó và ngăn cản ngÆ°á»i khác tiếp cáºn lợi Ãch đó, thÆ°á»ng dá»±a trên quyá»n pháp lý.
- Lợi Ãch kinh tế trong tÆ°Æ¡ng lai: bao gồm tăng doanh thu, tiết kiệm chi phÃ, hoặc các lợi Ãch khác phát sinh từ việc sá» dụng tà i sản.
Tiêu chuẩn ghi nháºn tà i sản cố định
Phân loại tà i sản cố định
Tà i sản cố định được phân loại thà nh 2 loại là tà i sản cố định hữu hình và tà i sản cố định vô hình. Từng loại tà i sản có cách phân loại nhá» hÆ¡n dá»±a và o tÃnh chất và mục Ä‘Ãch sá» dụng của từng tà i sản.
Tà i sản cố định hữu hình:
- Nhà cá»a, váºt kiến trúc;
- Máy móc, thiết bị;
- PhÆ°Æ¡ng tiện váºn tải, thiết bị truyá»n dẫn;
- Thiết bị, dụng cụ quản lý;
- VÆ°á»n cây lâu năm, súc váºt là m việc và cho sản phẩm;
- TSCÄ hữu hình khác.
Tà i sản cố định vô hình:
- Quyá»n sá» dụng đất có thá»i hạn;
- Nhãn hiệu hà ng hóa;
- Quyá»n phát hà nh;
- Phần má»m máy vi tÃnh;
- Giấy phép và giấy phép nhượng quyá»n;
- Bản quyá»n, bằng sáng chế;
- Công thức và cách thức pha chế, kiểu mẫu, thiết kế và váºt mẫu;
- TSCÄ vô hình Ä‘ang triển khai.
Phân loại tà i sản cố định
Cách xác định nguyên giá của tà i sản cố định
Nguyên giá của tà i sản cố định hữu hình được xác định tùy theo các tình huống khác nhau:
Mua mới tà i sản cố định
Nguyên giá = Giá mua* + Các khoản thuế + Các chi phà liên quan trá»±c tiếp đến việc Ä‘Æ°a tà i sản và o tình trạng sẵn sà ng sá» dụng** - giá trị thiết bị, phụ tùng thay thế (Ä‘i kèm khi mua TSCÄ).
Lưu ý:
*TrÆ°á»ng hợp thanh toán theo phÆ°Æ¡ng thức trả cháºm thì giá mua là giá trả tiá»n ngay tại thá»i Ä‘iểm mua.
*Vá»›i TSCÄ là bất Ä‘á»™ng sản thì cần tách giá trị Quyá»n sá» dụng đất (TSCÄ vô hình - là số tiá»n đã trả để có được quyá»n sá» dụng đất hợp pháp hoặc theo thá»a thuáºn của các bên khi góp vốn) và tà i sản trên đất (TSCÄ hữu hình).
**Chi phà liên quan trá»±c tiếp đến việc Ä‘Æ°a tà i sản và o trạng thái sẵn sà ng sá» dụng bao gồm: Chi phà chuẩn bị mặt bằng; Chi phà váºn chuyển và bốc xếp ban đầu; Chi phà lắp đặt, chạy thá» (trừ các khoản thu hồi vá» sản phẩm, phế liệu do chạy thá»); Chi phà chuyên gia và các chi phà liên quan trá»±c tiếp khác.
**Các chi phà phát sinh khác không liên quan trực tiếp đến việc đưa tà i sản và o sỠdụng thì không đưa và o nguyên giá.
TSCÄ hữu hình hình thà nh do đầu tÆ° xây dá»±ng cÆ¡ bản hoà n thà nh
Nguyên giá = Giá quyết toán công trình* + Các chi phà khác có liên quan trực tiếp và lệ phà trước bạ (nếu có).
Lưu ý:
*TrÆ°á»ng hợp chÆ°a quyết toán nhÆ°ng cần Ä‘Æ°a và o sá» dụng thì dùng giá tạm tÃnh sau đó Ä‘iá»u chỉnh lại khi quyết toán.
TSCÄ hữu hình là thà nh phẩm tá»± sản xuất
Nguyên giá = Giá thà nh thá»±c tế của TSCÄ hữu hình + Các chi phà trá»±c tiếp liên quan đến việc Ä‘Æ°a TSCÄ và o trạng thái sẵn sà ng sá» dụng - Giá trị sản phẩm thu hồi trong quá trình chạy thá», sản xuất thá»
TSCÄ mua dÆ°á»›i hình thức trao đổi
Nguyên giá = Giá trị hợp lý của TSCÄ hữu hình nháºn vá» / Ä‘em trao đổi +/- Khoản trả thêm hoặc thu vá» + Chi phà liên quan trá»±c tiếp đến việc Ä‘Æ°a tà i sản và o trạng thái sẵn sà ng sá» dụng.
TSCÄ hữu hình được cấp, được Ä‘iá»u chuyển đến
Nguyên giá = Giá trị còn lại trên sổ kế toán của tà i sản cố định / giá trị theo đánh giá thá»±c tế của Há»™i đồng giao nháºn hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp theo quy định của pháp luáºt + Chi phà liên quan trá»±c tiếp đến việc Ä‘Æ°a tà i sản và o trạng thái sẵn sà ng sá» dụng.
TSCÄ hữu hình nháºn góp vốn, nháºn lại vốn góp
Nguyên giá = Giá trị do các thà nh viên, cổ đông sáng láºp định giá nhất trà / doanh nghiệp và ngÆ°á»i góp vốn thá»a thuáºn / do tổ chức chuyên nghiệp định giá.
TSCÄ do phát hiện thừa, được tà i trợ, biếu, tặng
Nguyên giá = Giá trị theo đánh giá thá»±c tế của Há»™i đồng giao nháºn hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp + Chi phà liên quan trá»±c tiếp đến việc Ä‘Æ°a tà i sản và o trạng thái sẵn sà ng sá» dụng.
TSCÄ vô hình mua dÆ°á»›i hình thức sáp nháºp doanh nghiệp
Nguyên giá = Giá trị hợp lý tại ngà y sáp nháºp.
Lưu ý:
Nếu không có thị trÆ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng tà i ngà y sáp nháºp thì Nguyên giá là giá mua TSCÄ dÆ°á»›i Ä‘iá»u kiện khách quan.
TSCÄ vô hình là quyá»n sá» dụng đất có thá»i hạn
Nguyên giá = Số tiá»n trả khi nháºn đất / giá trị quyá»n sá» dụng đất nháºn góp vốn.
Các nguyên tắc quản lý tà i sản cố định trong chuẩn mực kế toán
Theo quy định tại Äiá»u 5 Thông tÆ° 45/2013/TT-BTC, việc quản lý tà i sản cố định (TSCÄ) trong doanh nghiệp cần tuân thủ bốn nguyên tắc sau để đảm bảo tÃnh minh bạch và hiệu quả trong quản lý tà i sản:S
- Má»—i TSCÄ trong doanh nghiệp phải được quản lý bằng má»™t bá»™ hồ sÆ¡ riêng bao gồm biên bản giao nháºn, hợp đồng mua bán, hóa Ä‘Æ¡n mua TSCÄ và các chứng từ liên quan khác. Äồng thá»i phải phân loại, đánh số, láºp thẻ tà i sản riêng và theo dõi chi tiết trên sổ sách kế toán.
- Phải quản lý TSCÄ dá»±a trên nguyên giá, hao mòn lÅ©y kế và giá trị còn lại được ghi nháºn trong sổ sách kế toán.
- Giá trị còn lại = Nguyên giá - Hao mòn lũy kế.
- Hao mòn lÅ©y kế = Tổng giá trị hao mòn tÃnh đến thá»i Ä‘iểm báo cáo.
- Các TSCÄ không còn sá» dụng và đang chá» thanh lý nhÆ°ng chÆ°a hết khấu hao, doanh nghiệp vẫn phải thá»±c hiện quản lý, bảo quản và trÃch khấu hao theo đúng quy định của Thông tÆ° 45.
- Các TSCÄ Ä‘Ã£ khấu hao hết nhÆ°ng vẫn tiếp tục được sá» dụng trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh cần được quản lý nhÆ° những tà i sản cố định thông thÆ°á»ng.
Quy định vá» trÃch khấu hao tà i sản cố định
Xác định thá»i gian khấu hao tà i sản cố định
Vá» nguyên tắc, tất cả tà i sản cố định sau khi ghi tăng Ä‘á»u phải được Ä‘Æ°a và o trÃch khấu hao kể cả đã Ä‘Æ°a và o sá» dụng hay không. Tuy nhiên vẫn có má»™t số trÆ°á»ng hợp doanh nghiệp không phải trÃch khấu hao TSCÄ nhÆ°:
- Tà i sản cố định đã được khấu hao hết nhưng vẫn đang trong quá trình sỠdụng.
- Tà i sản cố định bị mất trong thá»i gian sá» dụng.
- Tà i sản cố định mà doanh nghiệp chỉ quản lý nhưng không sở hữu.
- Tà i sản cố định không được ghi và o sổ kế toán của doanh nghiệp.
- Tà i sản cố định phục vụ cho các phúc lợi của ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng trong doanh nghiệp.
- Tà i sản cố định nháºn từ nguồn viện trợ không hoà n lại từ cÆ¡ quan có thẩm quyá»n, dùng cho nghiên cứu khoa há»c.
- Tà i sản cố định là quyá»n sá» dụng đất lâu dà i, có thu tiá»n sá» dụng đất hoặc có quyá»n chuyển nhượng hợp pháp.
Äối vá»›i tà i sản cố định má»›i (chÆ°a qua sá» dụng)
Doanh nghiệp cần căn cứ và o khung thá»i gian trÃch khấu hao tà i sản cố định quy định tại Phụ lục 1 ban hà nh kèm theo Thông tÆ° 45/2013/TT-BTC để xác định thá»i gian trÃch khấu hao cho tà i sản cố định.
Äối vá»›i tà i sản cố định đã qua sá» dụng
Thá»i gian trÃch khấu hao của tà i sản cố định sẽ được xác định theo công thức sau:
Công thức tà i sản cố định đã qua sá» dụng Thá»i gian trÃch khấu hao của tà i sản cố định
>>>Khám phá:
- Tổng hợp danh sách chuẩn mực kế toán quốc tế IAS và IFRS
- Tổng hợp danh sách chuẩn mực kế toán Việt Nam mới nhất
Các phÆ°Æ¡ng pháp trÃch khấu hao
PhÆ°Æ¡ng pháp khấu hao Ä‘Æ°á»ng thẳng
Doanh nghiệp trÃch khấu hao theo má»™t mức ổn định từng năm và o chi phà sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Giá trị khấu hao hà ng tháng = Giá trị khấu hao hà ng năm / 12 (tháng)
Trong đó:
Giá trị khấu hao hà ng năm = Nguyên giá TSCÄ / Thá»i gian khấu hao TSCÄ
Và dụ:
Doanh nghiệp mua má»™t bá»™ máy tÃnh giá vá»›i nguyên giá 35 triệu và o ngà y 27/12/2024 và đưa và o khấu hao trong 6 năm.
Giá trị khấu hao hà ng năm = 36.000.000 / 6 = 6.000.000
Giá trị khấu hao hà ng tháng = 6.000.000 / 12 = 500.000
Giá trị khấu hao tháng 12 = (500.000 / 31) x 3 = 48.387
Khấu hao theo số dÆ° giảm dần có Ä‘iá»u chỉnh
Ãp dụng cho các doanh nghiệp mà công nghệ thay đổi liên tục, phát triển nhanh. TSCÄ Ã¡p dụng phÆ°Æ¡ng pháp nà y là TSCÄ má»›i (chÆ°a qua sá» dụng) và là máy móc, thiết bị; dụng cụ phục vụ cho việc Ä‘o lÆ°á»ng, thà nghiệm.
Mức khấu hao hà ng năm = Giá trị còn lại x Tỷ lệ khấu hao nhanh
Trong đó:
Tá»· lệ khấu hao nhanh = Tá»· lệ khấu hao x Hệ số Ä‘iá»u chỉnh (1,5 vá»›i TSCÄ có thá»i gian khấu hao dÆ°á»›i 4 năm, 2 vá»›i TSCÄ có thá»i gian khấu hao trên 4 năm.)
Tá»· lệ khấu hao = 1 / Thá»i gian khấu hao
Khi mức khấu hao hà ng năm < mức khấu hao trung bình theo phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘Æ°á»ng thẳng thì tÃnh theo phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘Æ°á»ng thẳng cho giá trị còn lại.
Và dụ:
Tháng 12/2024, doanh nghiệp đầu tÆ° dây chuyá»n sản xuất vá»›i tổng chi phà là 600 triệu đồng, dá»± tÃnh khấu hao trong 6 năm theo phÆ°Æ¡ng pháp số dÆ° giảm dần. Quá trình khấu hao thá»±c hiện nhÆ° sau:
Tỷ lệ khấu hao = ⅙ = 16.7%
Tỷ lệ khấu hao nhanh = 16.7%x2 = 33.4%
Mức trÃch khấu hao
Số năm còn lại |
Giá trị còn lại đầu năm |
Mức trÃch khấu hao năm |
Mức trÃch khấu hao tháng |
Mức trÃch khấu hao theo phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘Æ°á»ng thẳng |
Giá trị còn lại cuối năm |
[1] |
[2] |
[3] = [2] x 33.4% |
[3] / 12 |
[2] / [1] |
[2] - [3] |
6 |
600.000.000 |
200.400.000 |
16.700.000 |
100.000.000 |
399.600.000 |
5 |
399.600.000 |
133.466.400 |
11.122.200 |
79.920.000 |
266.133.600 |
4 |
266.133.600 |
88.888.622 |
7.407.385 |
66.533.400 |
177.244.978 |
3 |
177.244.978 |
59.199.823 |
4.933.319 |
59.081.659 |
118.045.155 |
2* |
118.045.155 |
39.427.082 |
|
59.022.578 |
59.022.577 |
1 |
59.022.577 |
|
|
59.022.577 |
0 |
*Khi thá»i gian khấu hao còn lại 2 năm, do Mức khấu hao hà ng năm < mức khấu hao trung bình theo PP Ä‘Æ°á»ng thẳng nên chuyển sang tÃnh khấu hao bằng PP Ä‘Æ°á»ng thẳng.
Khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Ãp dụng cho các loại máy móc, và thiết bị phục vụ trá»±c tiếp cho sản xuất, thá»a mãn được các Ä‘iá»u kiện là xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất được khi sá» dụng 100% công suất thiết kế và công suất sá» dụng thá»±c tế bình quân tháng trong năm không được thấp hÆ¡n 100% công suất thiết kế ban đầu.
Mức trÃch khấu hao tháng (năm) = Số lượng sản phẩm sản xuất thá»±c tế trong tháng (năm) x Mức khấu hao bình quân của 1 Ä‘Æ¡n vị sản phẩm
Trong đó:
Mức trÃch khấu hao bình quân của 1 Ä‘Æ¡n vị sản phẩm = Nguyên giá TSCÄ / Sản lượng theo công suất thiết kế.
Việc áp dụng các chuẩn má»±c kế toán vá» tà i sản cố định đóng vai trò quan trá»ng trong việc đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn giúp tối Æ°u hóa hiệu quả sá» dụng tà i sản, quản lý chi phà và định hÆ°á»›ng chiến lược dà i hạn của doanh nghiệp. Qua bà i viết nà y của CrystalBook, hy vá»ng các bạn đã hiểu các ná»™i dung chủ yếu trong chuẩn má»±c kế toán vá» tà i sản cố định và áp dụng và o công việc kế toán hà ng ngà y của mình.
>>>Khám phá các bà i viết liên quan: