Các chuẩn mực kế toán về tài sản cố định mới nhất 2025
Các chuẩn mực kế toán về tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác, minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật trong quá trình lập báo cáo tài chính. Trong bài viết này, chúng ta sẽ điểm qua các chuẩn mực kế toán về tài sản cố định mới nhất, giúp doanh nghiệp cập nhật kịp thời các quy định và áp dụng đúng trong công tác kế toán.
Chuẩn mực kế toán về tài sản cố định số 03 và số 04
Chuẩn mực TSCĐ hữu hình và vô hình được quy định trong Quyết định 149/2001/QĐ-BTC, gồm các nội dung chính về tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố định, phân loại, xác định giá trị ban đầu và sau ghi nhận, chi phí phát sinh, khấu hao, thanh lý nhượng bán và cách trình bày trong báo cáo tài chính.
Tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố định
Tài sản được ghi nhận là tài sản cố định hữu hình khi đáp ứng đủ các yêu cầu:
- Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;
- Nguyên giá của tài sản phải được xác định rõ ràng, đáng tin cậy;
- Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm;
- Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành (30.000.000 triệu đồng)
Tài sản được ghi nhận là tài sản cố định vô hình khi đáp ứng:
- Tính có thể xác định được: Tài sản cố định vô hình phải có thể phân biệt rõ ràng với lợi thế thương mại, có thể bán, cho thuê, trao đổi hoặc mang lại lợi ích kinh tế cụ thể trong tương lai, kể cả khi tài sản đó phải kết hợp với các tài sản khác.
- Khả năng kiểm soát: Doanh nghiệp có quyền thu lợi ích kinh tế từ tài sản đó và ngăn cản người khác tiếp cận lợi ích đó, thường dựa trên quyền pháp lý.
- Lợi ích kinh tế trong tương lai: bao gồm tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí, hoặc các lợi ích khác phát sinh từ việc sử dụng tài sản.
Tiêu chuẩn ghi nhận tài sản cố định
>>> Cách kê khai thuế thu nhập cá nhân nhanh chóng và chính xác.
Phân loại tài sản cố định
Tài sản cố định được phân loại thành 2 loại là tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình. Từng loại tài sản có cách phân loại nhỏ hơn dựa vào tính chất và mục đích sử dụng của từng tài sản.
Tài sản cố định hữu hình:
- Nhà cửa, vật kiến trúc;
- Máy móc, thiết bị;
- Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn;
- Thiết bị, dụng cụ quản lý;
- Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm;
- TSCĐ hữu hình khác.
Tài sản cố định vô hình:
- Quyền sử dụng đất có thời hạn;
- Nhãn hiệu hàng hóa;
- Quyền phát hành;
- Phần mềm máy vi tính;
- Giấy phép và giấy phép nhượng quyền;
- Bản quyền, bằng sáng chế;
- Công thức và cách thức pha chế, kiểu mẫu, thiết kế và vật mẫu;
- TSCĐ vô hình đang triển khai.
Phân loại tài sản cố định
>>> Tránh bị phạt do chậm nộp thuế! Xem ngay hạch toán tiền chậm nộp thuế.
Cách xác định nguyên giá của tài sản cố định
Nguyên giá của tài sản cố định hữu hình được xác định tùy theo các tình huống khác nhau:
Mua mới tài sản cố định
Nguyên giá = Giá mua* + Các khoản thuế + Các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào tình trạng sẵn sàng sử dụng** - giá trị thiết bị, phụ tùng thay thế (đi kèm khi mua TSCĐ).
Lưu ý:
*Trường hợp thanh toán theo phương thức trả chậm thì giá mua là giá trả tiền ngay tại thời điểm mua.
*Với TSCĐ là bất động sản thì cần tách giá trị Quyền sử dụng đất (TSCĐ vô hình - là số tiền đã trả để có được quyền sử dụng đất hợp pháp hoặc theo thỏa thuận của các bên khi góp vốn) và tài sản trên đất (TSCĐ hữu hình).
**Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng bao gồm: Chi phí chuẩn bị mặt bằng; Chi phí vận chuyển và bốc xếp ban đầu; Chi phí lắp đặt, chạy thử (trừ các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do chạy thử); Chi phí chuyên gia và các chi phí liên quan trực tiếp khác.
**Các chi phí phát sinh khác không liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng thì không đưa vào nguyên giá.
TSCĐ hữu hình hình thành do đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành
Nguyên giá = Giá quyết toán công trình* + Các chi phí khác có liên quan trực tiếp và lệ phí trước bạ (nếu có).
Lưu ý:
*Trường hợp chưa quyết toán nhưng cần đưa vào sử dụng thì dùng giá tạm tính sau đó điều chỉnh lại khi quyết toán.
TSCĐ hữu hình là thành phẩm tự sản xuất
Nguyên giá = Giá thành thực tế của TSCĐ hữu hình + Các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng - Giá trị sản phẩm thu hồi trong quá trình chạy thử, sản xuất thử
TSCĐ mua dưới hình thức trao đổi
Nguyên giá = Giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về / đem trao đổi +/- Khoản trả thêm hoặc thu về + Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
TSCĐ hữu hình được cấp, được điều chuyển đến
Nguyên giá = Giá trị còn lại trên sổ kế toán của tài sản cố định / giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp theo quy định của pháp luật + Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
TSCĐ hữu hình nhận góp vốn, nhận lại vốn góp
Nguyên giá = Giá trị do các thành viên, cổ đông sáng lập định giá nhất trí / doanh nghiệp và người góp vốn thỏa thuận / do tổ chức chuyên nghiệp định giá.
TSCĐ do phát hiện thừa, được tài trợ, biếu, tặng
Nguyên giá = Giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp + Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
TSCĐ vô hình mua dưới hình thức sáp nhập doanh nghiệp
Nguyên giá = Giá trị hợp lý tại ngày sáp nhập.
Lưu ý:
Nếu không có thị trường hoạt động tài ngày sáp nhập thì Nguyên giá là giá mua TSCĐ dưới điều kiện khách quan.
TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất có thời hạn
Nguyên giá = Số tiền trả khi nhận đất / giá trị quyền sử dụng đất nhận góp vốn.
>>>Doanh nghiệp cần nắm rõ kế toán tài sản cố định để tối ưu chi phí!
Các nguyên tắc quản lý tài sản cố định trong chuẩn mực kế toán
Theo quy định tại Điều 5 Thông tư 45/2013/TT-BTC, việc quản lý tài sản cố định (TSCĐ) trong doanh nghiệp cần tuân thủ bốn nguyên tắc sau để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài sản:S
- Mỗi TSCĐ trong doanh nghiệp phải được quản lý bằng một bộ hồ sơ riêng bao gồm biên bản giao nhận, hợp đồng mua bán, hóa đơn mua TSCĐ và các chứng từ liên quan khác. Đồng thời phải phân loại, đánh số, lập thẻ tài sản riêng và theo dõi chi tiết trên sổ sách kế toán.
- Phải quản lý TSCĐ dựa trên nguyên giá, hao mòn lũy kế và giá trị còn lại được ghi nhận trong sổ sách kế toán.
- Giá trị còn lại = Nguyên giá - Hao mòn lũy kế.
- Hao mòn lũy kế = Tổng giá trị hao mòn tính đến thời điểm báo cáo.
- Các TSCĐ không còn sử dụng và đang chờ thanh lý nhưng chưa hết khấu hao, doanh nghiệp vẫn phải thực hiện quản lý, bảo quản và trích khấu hao theo đúng quy định của Thông tư 45.
- Các TSCĐ đã khấu hao hết nhưng vẫn tiếp tục được sử dụng trong hoạt động kinh doanh cần được quản lý như những tài sản cố định thông thường.
Quy định về trích khấu hao tài sản cố định
Xác định thời gian khấu hao tài sản cố định
Về nguyên tắc, tất cả tài sản cố định sau khi ghi tăng đều phải được đưa vào trích khấu hao kể cả đã đưa vào sử dụng hay không. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp doanh nghiệp không phải trích khấu hao TSCĐ như:
- Tài sản cố định đã được khấu hao hết nhưng vẫn đang trong quá trình sử dụng.
- Tài sản cố định bị mất trong thời gian sử dụng.
- Tài sản cố định mà doanh nghiệp chỉ quản lý nhưng không sở hữu.
- Tài sản cố định không được ghi vào sổ kế toán của doanh nghiệp.
- Tài sản cố định phục vụ cho các phúc lợi của người lao động trong doanh nghiệp.
- Tài sản cố định nhận từ nguồn viện trợ không hoàn lại từ cơ quan có thẩm quyền, dùng cho nghiên cứu khoa học.
- Tài sản cố định là quyền sử dụng đất lâu dài, có thu tiền sử dụng đất hoặc có quyền chuyển nhượng hợp pháp.
Đối với tài sản cố định mới (chưa qua sử dụng)
Doanh nghiệp cần căn cứ vào khung thời gian trích khấu hao tài sản cố định quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Thông tư 45/2013/TT-BTC để xác định thời gian trích khấu hao cho tài sản cố định.
Đối với tài sản cố định đã qua sử dụng
Thời gian trích khấu hao của tài sản cố định sẽ được xác định theo công thức sau:
Công thức tài sản cố định đã qua sử dụng Thời gian trích khấu hao của tài sản cố định
>>>Khám phá:
- Tổng hợp danh sách chuẩn mực kế toán quốc tế IAS và IFRS
- Tổng hợp danh sách chuẩn mực kế toán Việt Nam mới nhất
Các phương pháp trích khấu hao
Phương pháp khấu hao đường thẳng
Doanh nghiệp trích khấu hao theo một mức ổn định từng năm vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Giá trị khấu hao hàng tháng = Giá trị khấu hao hàng năm / 12 (tháng)
Trong đó:
Giá trị khấu hao hàng năm = Nguyên giá TSCĐ / Thời gian khấu hao TSCĐ
Ví dụ:
Doanh nghiệp mua một bộ máy tính giá với nguyên giá 35 triệu vào ngày 27/12/2024 và đưa vào khấu hao trong 6 năm.
Giá trị khấu hao hàng năm = 36.000.000 / 6 = 6.000.000
Giá trị khấu hao hàng tháng = 6.000.000 / 12 = 500.000
Giá trị khấu hao tháng 12 = (500.000 / 31) x 3 = 48.387
Khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
Áp dụng cho các doanh nghiệp mà công nghệ thay đổi liên tục, phát triển nhanh. TSCĐ áp dụng phương pháp này là TSCĐ mới (chưa qua sử dụng) và là máy móc, thiết bị; dụng cụ phục vụ cho việc đo lường, thí nghiệm.
Mức khấu hao hàng năm = Giá trị còn lại x Tỷ lệ khấu hao nhanh
Trong đó:
Tỷ lệ khấu hao nhanh = Tỷ lệ khấu hao x Hệ số điều chỉnh (1,5 với TSCĐ có thời gian khấu hao dưới 4 năm, 2 với TSCĐ có thời gian khấu hao trên 4 năm.)
Tỷ lệ khấu hao = 1 / Thời gian khấu hao
Khi mức khấu hao hàng năm < mức khấu hao trung bình theo phương pháp đường thẳng thì tính theo phương pháp đường thẳng cho giá trị còn lại.
Ví dụ:
Tháng 12/2024, doanh nghiệp đầu tư dây chuyền sản xuất với tổng chi phí là 600 triệu đồng, dự tính khấu hao trong 6 năm theo phương pháp số dư giảm dần. Quá trình khấu hao thực hiện như sau:
Tỷ lệ khấu hao = ⅙ = 16.7%
Tỷ lệ khấu hao nhanh = 16.7%x2 = 33.4%
Mức trích khấu hao
|
Số năm còn lại |
Giá trị còn lại đầu năm |
Mức trích khấu hao năm |
Mức trích khấu hao tháng |
Mức trích khấu hao theo phương pháp đường thẳng |
Giá trị còn lại cuối năm |
|
[1] |
[2] |
[3] = [2] x 33.4% |
[3] / 12 |
[2] / [1] |
[2] - [3] |
|
6 |
600.000.000 |
200.400.000 |
16.700.000 |
100.000.000 |
399.600.000 |
|
5 |
399.600.000 |
133.466.400 |
11.122.200 |
79.920.000 |
266.133.600 |
|
4 |
266.133.600 |
88.888.622 |
7.407.385 |
66.533.400 |
177.244.978 |
|
3 |
177.244.978 |
59.199.823 |
4.933.319 |
59.081.659 |
118.045.155 |
|
2* |
118.045.155 |
39.427.082 |
|
59.022.578 |
59.022.577 |
|
1 |
59.022.577 |
|
|
59.022.577 |
0 |
*Khi thời gian khấu hao còn lại 2 năm, do Mức khấu hao hàng năm < mức khấu hao trung bình theo PP đường thẳng nên chuyển sang tính khấu hao bằng PP đường thẳng.
Khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Áp dụng cho các loại máy móc, và thiết bị phục vụ trực tiếp cho sản xuất, thỏa mãn được các điều kiện là xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất được khi sử dụng 100% công suất thiết kế và công suất sử dụng thực tế bình quân tháng trong năm không được thấp hơn 100% công suất thiết kế ban đầu.
Mức trích khấu hao tháng (năm) = Số lượng sản phẩm sản xuất thực tế trong tháng (năm) x Mức khấu hao bình quân của 1 đơn vị sản phẩm
Trong đó:
Mức trích khấu hao bình quân của 1 đơn vị sản phẩm = Nguyên giá TSCĐ / Sản lượng theo công suất thiết kế.
Việc áp dụng các chuẩn mực kế toán về tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài sản, quản lý chi phí và định hướng chiến lược dài hạn của doanh nghiệp. Qua bài viết này của CrystalBook, hy vọng các bạn đã hiểu các nội dung chủ yếu trong chuẩn mực kế toán về tài sản cố định và áp dụng vào công việc kế toán hàng ngày của mình.
Khám phá các bài viết liên quan:
![[Tham khảo] Hạch toán thuế GTGT không được khấu trừ](/stores/post/thue-gtgt-khong-duoc-khau-tru.jpg)
