Thuế gián thu là gì? Các loại thuế gián thu tại Việt Nam
Thuế là một hình thức thu tiền của chính phủ từ các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp để hỗ trợ cho các hoạt động công cộng và phục vụ lợi ích chung của xã hội. Thuế được áp dụng trên nhiều loại thu nhập và hoạt động kinh doanh, như thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu doanh nghiệp, thuế bất động sản, và nhiều loại thuế khác. Các loại thuế được phân loại thành thuế trực thu và thuế gián thu. Mặc dù phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu rõ thuế gián thu là gì và các loại thuế gián thu hiện nay. Bài viết này sẽ chia sẻ đến các bạn các thông tin sau.
Tìm hiểu thuế gián thu là gì?
Thuế gián thu là thuế thu đối với người tiêu dùng thông qua việc nộp thuế của người trực tiếp sản xuất, tổ chức kinh doanh.
Thuế gián thu được xem là loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh vào một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ.
Tính gián thu của loại thuế này thể hiện ở chỗ, người nộp thuế và người trực tiếp chịu thuế hoàn toàn khác nhau. Trong đó, người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh, người chịu thuế là người tiêu dùng hàng hóa dịch vụ được cung ứng ra thị trường vì số thuế nhà nước thu là một bộ phận cấu thành nên giá của sản phẩm, dịch vụ.
Minh họa cụ thể cho thuế gián thu: Khi người tiêu dùng mua hàng ở siêu thị, cửa hàng tiện lợi,… bạn sẽ nhận hóa đơn thì cuối mỗi hóa đơn luôn có dòng thuế GTGT. Tùy vào từng sản phẩm sẽ có các mức thuế suất khác nhau (0%, 5%, 8%, 10%,…). Đây là một phần của thuế gián thu mà bạn phải trả khi mua hàng hóa, dịch vụ.
Như vậy, hiện nay thuế gián thu được xem là nguồn ngân sách lớn cho nhà nước và dễ quản lý vì người sản xuất kinh doanh không phải là người trực tiếp chịu thuế nên hạn chế nhiều nguy cơ trốn thuế của đơn vị kinh doanh sản xuất.
>>> Đừng nhầm lẫn khi kê khai thuế! Xem ngay chi tiết về tiểu mục thuế môn bài để áp dụng chính xác!
Thuế gián thu là gì? Có các loại thuế gián thu nào?
>>> Bạn đã hiểu rõ sự khác biệt giữa kế toán và kiểm toán chưa? Khám phá ngay để nắm vững kiến thức chuyên sâu!
Các loại thuế gián thu phổ biến hiện nay
Thuế gián thu cũng có nhiều loại, các mục thuế sau đây là loại thuế gián thu thường gặp:
- Thuế giá trị gia tăng
- Thuế tiêu thụ đặc biệt
- Thuế bảo vệ môi trường
- Thuế tài nguyên
- Thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu
Thuế gián thu là các loại thuế nào?
>>>Xem ngay: Thuế giá trị gia tăng là gì? Tất tần tật thông tin mới nhất
Các quy định về loại thuế gián thu
Thuế xuất khẩu, nhập khẩu
Theo quy định, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu được áp dụng đối với những trường hợp có hàng hóa xuất khẩu sang nước khác đồng thời có sự thỏa thuận ưu đãi về thuế xuất khẩu trong quan hệ thương mại đối với lãnh thổ Việt Nam. Mức tính thuế thông thường được quy định với mức là 150% thuế suất ưu đãi của từng mặt hàng tương ứng.
Thuế tiêu thụ đặc biệt
Đây là loại thuế đánh vào một số loại mặt hàng, dịch vụ mang tính xa xỉ nhằm điều tiết việc sản nhập, xuất khẩu và tiêu dùng xã hội. Góp phần tăng thu cho ngân sách Nhà nước, tăng cường quản lý sản xuất kinh doanh đối với những hàng hóa, dịch vụ chịu thuế. Một số sản phẩm, dịch vụ được chịu thuế gián thu có thể kể đến bia, thuốc lá, kinh doanh vũ trường, kinh doanh gôn (golf), kinh doanh xổ số, kiến thiết,...
Thuế giá trị gia tăng
Là một loại thuế gián thu được tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh từ quá trình sản xuất - lưu thông cho đến quá trình chuyển đến người tiêu dùng. Việc tính thuế chỉ được tính trên phần giá trị tăng thêm mà không phải đối với toàn bộ giá trị hàng hóa, dịch vụ. Mọi đối tượng tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ trong xã hội đều phải chịu thuế giá trị gia tăng. Trong trường hợp cần khuyến khích tiêu dùng hoặc hạn chế việc trả tiền thuế của người tiêu dùng, Nhà nước sẽ không đánh thuế hoặc đánh thuế với mức thuế suất thấp nhất.
>>>Xem thêm: Thuế xuất nhập khẩu là gì? Trường hợp nào được miễn thuế?
Thuế bảo vệ môi trường
Đây là mức thuế đóng bắt buộc đối với những hoạt động có tác động, ảnh hưởng đến môi trường. Số thuế thu từ các hoạt động ảnh hưởng đến môi trường sẽ nộp vào Ngân sách Nhà nước, do cơ quan Nhà nước quản lý. Có thể hiểu thuế bảo vệ môi trường là một loại thuế gián thu, nhắm vào các sản phẩm, hàng hóa khi người tiêu dùng sử dụng và có tác động đến môi trường. Các mặt hàng chịu thuế bảo vệ môi trường bao gồm xăng dầu, than đá, dung dịch hydro-chloro-fluoro-carbon (dung dịch HCFC), túi ni lông, thuốc trừ cỏ, thuốc bảo quản lâm sản…
Thuế tài nguyên
Các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện hoạt động khai thác tài nguyên bắt buộc đăng ký nghĩa vụ khai thuế, đóng thuế theo quy định của Pháp luật về thuế tài nguyên. Một số loại tài nguyên cần thực hiện đóng thuế tài nguyên khi khai thác gồm có: khoáng sản kim loại, không kim loại, dầu thô, khí tự nhiên, khí than, động vật, thực vật và hải sản tự nhiên.
Đặc điểm của thuế gián thu
Bản chất của thuế gián thu là người sản xuất hoặc cung ứng hàng hóa, dịch vụ sẽ cộng phần thuế vào giá bán khi đưa ra thị trường. Khi người tiêu dùng cuối cùng mua và sử dụng sản phẩm, dịch vụ đó, doanh nghiệp sẽ thay mặt người tiêu dùng thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước. Từ cơ chế vận hành này, thuế gián thu có một số đặc điểm nổi bật sau:
-
Người nộp thuế không đồng nhất với người chịu thuế: Trong thuế gián thu, có sự tách biệt rõ giữa chủ thể thực hiện nghĩa vụ nộp thuế (là các cá nhân, tổ chức sản xuất, kinh doanh) và người cuối cùng chịu phần thuế đó (chính là người tiêu dùng sử dụng sản phẩm, dịch vụ).
Thuế gián thu được tính vào giá bán: Đây là loại thuế được đưa trực tiếp vào giá bán của hàng hóa hoặc dịch vụ, vì vậy người mua hàng phải thanh toán cả phần thuế này khi giao dịch diễn ra. -
Tác động đến thị trường qua việc điều chỉnh tiêu dùng: Thuế gián thu có thể làm thay đổi hành vi tiêu dùng thông qua việc ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa. Mức thuế cao có thể khiến người tiêu dùng cân nhắc lại nhu cầu, qua đó điều tiết tiêu dùng trong xã hội.
-
Có khả năng dịch chuyển trong một số trường hợp: Do thuế gián thu được gánh bởi người tiêu dùng thông qua giá bán, nên trong điều kiện thị trường cho phép, doanh nghiệp có thể dễ dàng chuyển nghĩa vụ thuế này sang người mua.
-
Mang tính chất lũy thoái: Đặc điểm này thể hiện rõ khi người có thu nhập thấp lại phải dành tỷ trọng lớn hơn trong thu nhập để chi trả thuế gián thu so với người có thu nhập cao, do thuế không phân biệt theo mức thu nhập.
-
Cơ sở đánh thuế là hoạt động tiêu dùng: Thuế gián thu được áp dụng dựa trên giá trị hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng chi tiêu, không căn cứ vào thu nhập hay tài sản của họ.
Phân biệt thuế gián thu và thuế trực thu
|
Tiêu chí |
Thuế gián thu |
Thuế trực thu |
|
Khái niệm |
Là loại thuế không thu trực tiếp trên thu nhập hoặc tài sản của người tiêu dùng, mà thông qua giá cả hàng hóa, dịch vụ. Người nộp thuế không phải là người chịu thuế thực sự. |
Là loại thuế mà người chịu thuế và người nộp thuế là cùng một đối tượng. |
|
Phân loại |
Bao gồm: thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu, thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên. |
Bao gồm: thuế thu nhập cá nhân (TNCN), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). |
|
Ưu điểm |
Tính ổn định cao do gắn liền với hoạt động tiêu dùng; dễ thu và quản lý; khó trốn thuế vì thuế được tích hợp vào giá bán. |
Đảm bảo tính công bằng cao hơn; dễ kiểm soát được chính xác đối tượng chịu thuế. |
|
Nhược điểm |
Có thể dẫn đến sự thiếu công bằng trong xã hội vì người tiêu dùng chịu chung một mức thuế bất kể thu nhập; khó kiểm soát ai là người gánh thuế cuối cùng. |
Việc thu thuế phức tạp hơn; dễ xảy ra tình trạng trốn thuế do người nộp cảm nhận rõ gánh nặng tài chính. |
Bài viết trên đây đã giúp bạn phần nào hiểu được các loại thuế gián thu phổ biến cũng như những đặc điểm cốt lõi của Thuế gián thu. Trong quá trình hoạt động kinh doanh, bạn cần tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan đến thuế suất, có thể liên hệ ngay đến TTSOFT để được tư vấn. Cụ thể phần mềm CrystalBooks hỗ trợ bạn theo dõi cũng như hạch toán các loại thuế gián thu chi tiết và dễ dàng quản lý.
>>>Khám phá ngay: Thuế trực thu là gì? Các loại thuế trực thu mới nhất 2024
![[Tham khảo] Hạch toán thuế GTGT không được khấu trừ](/stores/post/thue-gtgt-khong-duoc-khau-tru.jpg)
